Publiek

Voor welk medium schrijf je? Voor een krant, een tijdschrift, een jongerensite of een filosofisch universiteitsblad? Het is erg belangrijk om dit te weten omdat je dan weet voor welk publiek je schrijft. Pas je stijl aan aan je publiek. Zij moeten begrijpen wat jij schrijft. Verder moet je lezer vermaakt en meegesleurd worden zodat jij je punt kunt maken.

Onderwerp

Bedenk een onderwerp waar je je over opwindt of vaak over nadenkt. Iets waar je boos, blij of verdrietig van wordt. Iets dat je opvalt in het dagelijks leven en waar je een filosofische conclusie aan wil verbinden.

De schone kunsten

Als een componist componeert of een schilder schildert doet hij dat niet volgens een vast stappenplan, in ieder geval niet bewust. Zo gaat dat ook in de literatuur en de schone kunsten; je kan eigenlijk niet een vast stappenplan volgen voor het schrijven van een goed essay of een boek. Eigenlijk is iets maken, schrijven of componeren een kwestie van een weg inslaan en steeds een stapje terug doen. Bovendien heb je nooit het gevoel dat het 'af' is.

Brainstormen

Ga brainstormen. Maak een woordweb (alle woorden en associaties schrijf je op en link je met elkaar). Schrijf alles op dat in je opkomt. Je kunt het ook in een groepje doen. In een Socratisch gesprek komt vaak meer naar voren dan wanneer je in je eentje nadenkt. Google een woord dat belangrijk is en kijk wat er allemaal op je scherm verschijnt.

Kies een centraal thema

Uit al je ideeën kies je een centrale vraag of een centraal thema. Destilleer, abstraheer, haal uit je gedachtes het punt dat je wil maken. Je wil toch iets vertellen? Wat wil je kwijt aan de lezer? Als dat meerdere zaken zijn, kies dan toch een centraal thema. Je moet telkens terugkomen op die centrale vraag of dat centraal thema.

Analyseer je kladversie

Welke onderdelen uit je kladversie zijn bruikbaar? Kies ze met zorg. Je kunt natuurlijk niet alle anekdotes die je over het onderwerp kent gebruiken. Kies de beste.
KLIK OP 'OUDERE BERICHTEN' OM DE REST VAN DIT BLOG TE LEZEN!

Concrete inleiding

Bedenk een inleiding waarmee je de aandacht van de lezer trekt. Meestal is dat een concrete anekdote, een voorbeeld. Het is niet verstandig meteen met de deur in huis te vallen en je filosofische lemma uit te leggen. (een 'lemma' is een complex filosofisch begrip zoals 'geluk'). Het is gemakkelijk om met een eigen ervaring te beginnen omdat je die met veel geur en kleur kunt navertellen. Dat hoeft niet, je kunt ook een verhaal van iemand anders gebruiken.

Autoriteiten

Zoek naar mensen met autoriteit die iets over jouw onderwerp gezegd hebben. De woorden van een gepromoveerde wetenschapper zijn meer waard dan die van je buurman, alhoewel uitspraken van je buurman wel weer mooi in je levendige, concrete inleiding zouden passen. Zoek dus (op internet) naar filosofen, intellectuelen of wetenschappers die iets over jouw onderwerp hebben gezegd. Zet altijd hun naam er bij. Zoek ook in 't Engels zodat je meer 'hits' krijgt in 'google'.

Bronnen

Als je een bron gevonden hebt die je wilt gebruiken, noteer dan heel precies waar je deze bron gevonden hebt. Je moet dit in het uiteindelijke essay ook doen, door middel van een voetnoot. Hoe je precies weergeeft uit welk boek, tijdschrift of van welke website dit komt moet ik nog even navragen bij geschiedenis. We willen het namelijk op het 4e bij elk vak het zelfde doen.

In ieder geval heb ik info over hoe we hier op het gymnasium hebben afgesproken dat we quotes opschrijven:

VERWIJZINGEN IN DE TEKST VAN JE WERKSTUK

Als je in de tekst van je werkstuk een bron letterlijk citeert of in je eigen woorden weergeeft, kun je ook op die plaats de bron vermelden. Die bron staat al uitgebreid beschreven in je bronnenlijst, daarom kun je hier volstaan met een verwijzing tussen haakjes, direct achter het citaat of de parafrase.
Die verwijzing ziet er als volgt uit: (auteur, publicatiejaar, paginanummer(s))
Voorbeeld: Er vielen veel slachtoffers onder de mariniers in Vietnam. Drie procent van de mariniers in Vietnam sneuvelde, en zo’n 17 procent raakte gewond. (Pietersen, 2006, p. 97)

Ga schrijven

In dit stadium schrijf je alle ideeën, quotes en gedachtes die je belangrijk acht uit de brainstormsessie van het begin over in een logische volgorde.

Markeer

Geef elke alinea een naam, schrijf in de kantlijn of erboven waar die alinea over gaat. Let op; in het uiteindelijke essay is het beter dat er geen kopjes boven de alinea's staan. Dat zie je bijna nooit in kranten en tijdschriften en komt een beetje middelbare school-achtig over. Als je meerdere onderwerpen in 1 alinea blijkt te behandelen maak je er 2 alinea's van.

Hou het centrale thema in de gaten

Controleer of elke alinea terugkomt op het centrale thema of de centrale vraag. Wat doet die alinea in je essay? Past hij eigenlijk niet? Leg aan de lezer uit waarom je hierover schrijft.

Haal alle overbodige woorden er uit

Haal alle stopwoorden er uit. Begin een zin niet met 'maar' en gebruik 'maar' niet als er geen tegenstelling in zit. Schrap 'gewoon', 'ofzoiets', of iets dergelijks. Kijk kritisch naar 'sommige', 'vaak'. Schrijven is schrappen.

Laat het een ander lezen

We denken vaak dat de beste boeken en essays geschreven zijn door talentvolle schrijvers waarvan alles dat ze opschrijven geweldig is. Dat is niet zo, goed schrijven kost bloed, zweet en tranen. Schrijvers hebben eigenlijk altijd iemand die het werk kritisch doorleest (en ze zijn zelf ook enorm kritisch op hun eigen schrijfsels).
Zoek dus een ander die met een rode pen dingen aanstreept die hij niet begrijpt, vaag vindt, onduidelijk of die het helemaal niks vindt. Dat is pijnlijk, maar het dwingt je je eigen werk te verdedigen en zo weet je zeker waarom het goed is. Als je het eigenlijk wel met hem eens bent, moet je opnieuw beginnen.

Verbeter je essay!

Leg je essay weg en lees het uren of dagen later nog eens. Wat kun je nu schrappen? Over welke passage struikel je zelf? Is het geheel te abstract (te algemeen, zonder voorbeelden) of te concreet (te oppervlakkig, je definieert geen abstracte, algemene begrippen).

Kenmerken van een goed essay

Is het beoordelen van een essay subjectief? Niet helemaal. Er zijn natuurlijk, net als bij kunst en literatuur, essays die door sommigen geweldig gevonden worden en door anderen abominabel slecht. Toch komen altijd de echte talenten, die veel schrijven, bovendrijven. Wat maakt Rob Wijnberg (de man op het plaatje) een goede en populaire essayist?

Een goed essay sleept je mee doordat de juiste toon wordt getroffen (pathos), zit inhoudelijk gezien mooi in elkaar (logos) en lijkt een eerlijke ontboezeming van de schrijver (ethos).

1. Goede, aansprekende ervaringen, metaforen en voorbeelden
2. Een meeslepende schrijfstijl
3. Logische opbouw (signaalwoorden: 'ten eerste, ten tweede' enz.)
4. Hoog niveau van abstractie/ filosofische diepgang
5. Goede afsluiting/ conclusie
6. Goede, aansprekende titel